Pierwsza wzmianka o miejscowości Widawa pochodzi z 1370 roku i dotyczy podkomorzego sieradzkiego Jakuba z Widawy.
W XIII wieku była tu komora celna, tędy przebiegał szlak handlowy. Krzyżowanie się ważnych traktów wpłynęło na rozwój osady.
W 1388 roku król Władysław Jagiełło na prośbę braci Widawskich: Mikołaja, Piotra, Michała i Jakuba nadał Widawie prawa miejskie. Do połowy XV wieku osiągnęła Widawa znaczny stopień rozwoju gospodarczego i przestrzennego. W 1460 roku Widawa posiadała 2 młyny, jatki i łaźnię, 44 lata później znajdowało się tu m.in. 13 jatek rzeźniczych, postrzygalnia, około 75 placów zabudowanych i 9 pustych.
Od połowy XV wieku rozpoczął się rozwój kuśnierstwa i sukiennictwa. W XVI wieku powstały w mieście wielkie magazyny przeznaczone do gromadzenia towarów (m.in. zboża), sprzedawanych kupcom gdańskim. W połowie XVI wieku podatek od rzemiosła płaciło 76 mieszczan. Miejscowość należąca początkowo do rodu Awdańców, później do Wężyków Widawskich, w roku 1748 przeszła na własność wojewody sieradzkiego Franciszka Szembeka. Posiadała wówczas następujące kościoły: parafialny św. Marcina, klasztorny św. Krzyża, kaplicę szpitalną św. Ducha, kościół św. Rocha na cmentarzu grzebalnym oraz kościół św. Wojciecha.
Widawa była miastem rzemieślniczo-handlowym słynącym z targów, które przetrwały do dzisiaj. Posiadała kilka Cechów. W XVII wieku w Widawie pod patronatem Uniwersytetu Jagiellońskiego, powstała szkoła zwana Akademią Widawską, słynąca z wysokiego poziomu nauczania. Ciało Rektora Akademii - dr filozofii Michała Płaczkowskiego spoczywa na miejscowym cmentarzu.
Do roku 1939 Widawę zamieszkiwał duży odsetek ludności pochodzenia żydowskiego. Jej napływ nastąpił najprawdopodobniej w XIII-XIV wieku, kiedy to w wyniku prześladowań musieli oni opuszczać miasta Europy Zachodniej. Posiadali w Widawie własny cmentarz grzebalny, bożnicę, korzystali z przywilejów nadawanych im przez kolejnych królów polskich. Tylko nieliczna grupa zajmowała się rolnictwem. Górował przede wszystkim handel i rzemiosło. Na przełomie XIX i XX wieku uczestniczyli wraz z Polakami w uroczystościach państwowych, życiu kulturalnym m.in. majówkach organizowanych przez OSP. W 1939 roku stanowili oni ponad 50 % ogólnej liczby mieszkańców.
Miejscowość podupadła po groźnym pożarze w 1802 roku, natomiast prawa miejskie utraciła w roku 1870. Poważnie zniszczona przez Niemców w 1939 r. została odbudowana po 1945 roku. Z terenem gminy związana jest pisarka Janina Porazińska, która miała swój dworek we wsi Chrusty.
Zabytki
Do najważniejszych zabytków gminy Widawa należą:
- Kościół Św. Marcina w Widawie, pierwotnie gotycki (1446), po spaleniu w 1802 roku odbudowany w 1846 roku,
- Kaplica Św. Rocha na cmentarzu grzebalnym w Widawie z 1893 roku wzniesiona na miejscu dawnej drewnianej,
- barokowy Kościół Podwyższenia Krzyża Św. w Widawie z 1638 roku i klasztor pobernardyński w którego części mieści się muzeum parafialne, liczące 170 eksponatów o tematyce sakralnej,
- kościół pw. św. Jana Chciciela w Brzykowie
- kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Restarzewie Cmentarnym
- park dworski w Ligocie
- wieża ciśnień w Chociwiu
- dworzec PKP w Chociwiu
>
